Magic Pigment Волшебный пигмент Тылсымлы пигмент

By Gulnara Khaydarova

Magic Pigment

In the autumn the nature is wearing its colourful dress and everything around us is being transformed, as if someone is painting the leaves of trees into yellow, orange, and red colours. Do you know why it is happening?

In the spring and summer there is a special pigment called chlorophyll in every leaf. It provides leaves with moisture and oxygen. It especially likes warmth and water. In the autumn, with onset of cold weather, the air temperature goes down, that’s why there is insufficient warmth and moisture for leaves. As a result, chlorophyll disintegrates and leaves change their colour.

Why do leaves change their colour in different ways? It is explained by different composition of pigments in each leaf. The xanthophyll pigment colours leaves into yellow, while carotene provides orange pigmentation. The pigment called anthocyanin adds red tones to autumn leaves.

Interestingly, the needles of pines and fir-trees don’t change the colour of their green ‘outfits’ throughout the year. The explanation is very simple: needles are smaller than leaves; that’s why chlorophyll in them doesn’t need that much water.

Symbol of Prosperity

This year we have used an umbrella quite often… The very first umbrella appeared three thousand years ago. Researchers still haven’t come to an agreement of opinion an umbrella’s country of origin: someone believes that our favourite accessory was invented in China, while others prefer the version of Egypt. At the very beginning an umbrella was considered a symbol of strength, prosperity and power. It was used only by governors, usually to hide from the sizzling sun. The first umbrella was very big ‒ it was up to 1.5 meters in height and up to 2 kilograms in weight.

Approximately 1500 years ago umbrellas become widely used in Japan. From Asian countries they gradually spread to Europe – Ancient Greece and Rome. At those times umbrellas weren’t foldable, their edges hung down like a baldachin.

Only in late 18^th century the mankind became familiar with a foldable model of an umbrella. English merchant Jonas Hanway introduced them to the market and started selling them in bulk. It is interesting to note that in English there are two words referring to this object: “a parasol” is a kind of umbrella that protects us from the sun, while an accessory that protects us from rain is called “an umbrella”.

An umbrella with ribs, which looks like the modern analogue, was invented only in the 19^th century by an English mechanic, Samuel Fox.

A Separate Kingdom

There was a record-breaking amount of mushrooms in 2019. Scientists classify mushrooms into a separate family – the kingdom of mushrooms. Where is this kingdom located? It is everywhere around us: in the ground, in water, on plants, clothes, and even food. About 5 million mushrooms live around us. They can be of different sizes.

Mushrooms live in forests, on glades. Mushroom legs come out of the ground and their hats are hidden under leaves. However, there is also a part of mushroom is invisible to the eye; it is called “mycelium”. These thin threads spread out for long distances and remind road junctions. These underground threads provide mushrooms with useful substances and moisture.

There are mushrooms in bread, delicious pies, triangles and belishes that we eat, because these dishes contain yeast, which is a variety of mushrooms.

Since ancient times, people loved to pick mushrooms and eat them. There were many cases of intoxication by poisonous mushrooms. That’s why in wealthy people’s houses there were special “mushroom people”, who had to be the first ones to try the dish first. If they felt themselves well after that, the master decided to eat the mushroom dish.

Healthy Root Plant

Carrot is one of the healthiest vegetables that grow in th garden. It is called a root plant, because its tastiest edible part grows in the ground as a root. In most cases carrots are of the yellow-orange colour, more seldom they can be red or yellow.

The mankind has known about carrots since B.C. However, in Ancient Greece people ate its green leaves as seasoning. Later people paid attention to the wild root of the plant and started growing its larger varieties in their gardens. A very long time had passed until people learnt to grow carrots in the form that is familiar to us...

A carrot is not only juicy and tasty, but it is also a very healthy vegetable. Beside vitamins А, В, С, К, РР and such healthy substances as fluorine, iodine, iron, magnesium, potassium, it also contains beta-carotene, which helps your body to grow. Moreover, if we eat carrots more often, our eyes will see better, our hair and nails will be healthy and beautiful.

Questions and tasks:

1. Why do leaves change their colour in the autumn?
2. What did the first umbrellas protect people from?
3. Where is the kingdom of mushrooms located?
4. Why is a carrot good for you?
5. Dear friend, we know that you’re curious and ask many questions. We’re ready to find the answers to your questions in the standing head “I Want to Know It All!” Ask your parents to list them in an email and send to our address salavatkupere@mail.ru

Волшебный пигмент

Осенью природа одевает свое разноцветное платье и всё вокруг преображается. Будто кто-то перекрашивает листья деревьев в желтый, оранжевый и красный цвет. А ты знаешь, почему так происходит?

Весной и летом в каждом листочке «живёт» пигмент, который называется хлорофилл. Он обеспечивает их влажностью и кислородом. Хлорофилл особенно любит тепло и воду. А осенью, с наступлением холодов, температура воздуха падает, поэтому листьям не хватает тепла и влажности. Таким образом хлорофилл распадается и листья меняют свой цвет.

Почему же листья перекрашиваются в разные цвета? Это связано с составом пигментов в каждом листочке. Пигмент ксантофилл дает листочкам жёлтый окрас, а каротин оспособствует образованию оранжевого цвета. Пигмент, который называют антоциан дает листве красный оттенок.

А вот иголочки сосен и ёлок в течение года не меняют свое зеленое «платьице». Причина проста: иголки гораздо меньше листьев, поэтому хлорофиллу, который живёт в них, не нужно так много влаги.

Символ богатства

В этом году зонтик мы использовали особенно часто… А самый первый зонт появился 3 тысячи лет назад. Учёные до сих пор не пришли к единому мнению относительно «родины» зонта: кто-то считает, что в любимый аксессуар изобрели в Китае, другие указывают на Египет. В самом начале зонт считался символом силы, богатства и власти. Его использовали только правители. В основном для того, чтобы укрыться от испепеляющего солнца. Первый зонт был очень большим: его высота достигала 1,5 метра, а вес доходил до 2 килограмм.

Приблизительно 1500 лет назад зонты получают распространение и в Японии. А из стран Азии он проникают в Европу – Древнюю Грецию и Рим. Тогда зонты были не сборными, а их края свисали, словно балдахин.

Только в конце 18 века человечество познакомиться со сборным вариантом зонта. Английский коммерсант по имени Джонас Хенвей впервые ввёл их в употребление и начал продавать большими партиями. Интересно, что в английском языке существует два слова, обозначающих этот предмет: «парасоль» ‒ это зонт от солнца, а аксессуар, защищающий нас от дождя, там называют «амбрелла».

Зонтик со спицами, похожий на современный вариант, был изобретен английским механиком Самуэлем Фоксом только в 19 веке.

Отдельное царство

В 2019 году выросло рекордное количество грибов. Учёные подразделяют грибы в отдельное семейство – царство грибов. А где же располагается это царство? Вокруг нас: на земле, в воде, на растениях, одежде и еде. Около нас живет 5 миллионов грибов. Они могут быть разного размера.

Грибы растут в лесу, на полянках. Из земли выходят их ножки, а шляпки спрятаны под листвой. Однако под землей есть невидимая глазу часть грибов, которая называется «мицелий». Эти тонкие нити расстилаются на большие расстояния и напоминают дорожные развязки. Нити грибов обеспечивают грибы полезными веществами и влагой.

Грибы есть и в хлебе, вкусных пирогах, треугольниках и белешах, которые мы едим. Потому что в их составе есть дрожжи, которые являются разновидностью грибов.

Люди издревле любили собирать грибы и упортебляли их в пище. Много было и тех, кто отравился ядовитыми видами грибов. Поэтому в домах богатых людей жили специальные «грибные люди», которые должны были первыми попробовать блюдо. Если их здоровью не было вреда, то и хозяин решал отведать грибное блюдо.

Полезный корень

Морковь – один из самых полезных овощей, растущих в огороде. Его называют «корнеплодом», потому что самая вкусная съедобная его часть растёт в земле в виде корня. Чаще всего морковка бывает оранжево-жёлтого цвета, реже – красная или жёлтая.

Морковь была известна человечеству еще до нашей эры. Однако в Древней Греции употребляли его зеленый стебель в качестве приправы. Позже люди обратили внимание на дикий корень растения и начали культивировать его крупные сорта в своих огородах. До тех пор, пока люди научились выращивать морковь в том виде, который мы знаем, прошло очень много времени...

Морковь не только сочный и вкусный, но ещё и полезный овощ. Помимо витаминов группы А, В, С, К, РР и полезных веществ, как фтор, йод, железо, магний, калий, в нём ещё есть бета-каротин, который способствует росту организма. Таким образом, если будем чаще кушать морковку, наши глаза будут лучше видеть, а волосы и ногти будут здоровыми и красивыми.

Вопросы и задания:

1. Почему осенью листья меняют свой цвет?
2. От чего защищали людей первые зонты?
3. Где находится царство грибов?
4. Чем полезна морковь?
5. Дорогой друг, мы знаем, что ты любопытный и задаешь много вопросов. Мы готовы найти ответы на твои вопросы в рубрике «Хочу знать!». Попроси своих родителей написать их и отправить по электронному адресу salavatkupere@mail.ruили в директ @salavatkupereв Инстаграме.

Тылсымлы пигмент

Көз көне табигать, төрле төстәге күлмәген кигән кебек, үзгәрә, матурлана. Агачларның яшел яфраклары сары, кызгылт-сары, кызыл төсләргә керә. Ә син аларның ни өчен төсләрен үзгәрткәнен беләсеңме?

Язын һәм җәен һәр яфракта хлорофилл дигән яшел пигмент яши. Ул яфракларны су һәм кислород белән тәэмин итеп тора. Хлорофил дым һәм җылы ярата. Көз җитүгә, төннәр салкыная, яфракларга җылылык һәм дым җитми башлый. Хлорофилл әкренләп таркала, һәм яфраклар төсләрен үзгәртә.

Ни өчен яфраклар төрле төскә керә соң? Бу аларның составындагы пигментларга бәйле. Ксантофилл дигән пигмент яфракларга сары төс, каротин кызгылт-сары төс бирә. Антоциан дигән пигменты булган яфраклар кызыл төскә керә.

Ә менә чыршы белән нарат кебек ылыслы агачлар ел әйләнәсе яшел булып кала. Моның сәбәбе бик гади: ылыслар яфракларга караганда кечерәк, шуңа күрә алардагы хрофиллны яшәтү өчен күп дым кирәкми.

Байлык символы

Безгә быел кулчатырны еш кулланырга туры килде... Ә беренче кулчатыр моннан 3 мең ел элек барлыкка килгән. Аның туган ягы дип Кытай яисә Мисырны санау турында галимнәр әлегәчә бәхәсләшә икән. Иң элек кулчатыр көч, байлык һәм хакимлек символы булып саналган. Аны бары тик идарәчеләр генә йөртә алган. Ул вакытта кулчатыр ярдәмендә эссе кояш нурларыннан сакланганнар. Беренче кулчатырлар искиткеч зур булган: аларның биеклеге 1,5 метрга, ә авырлыгы 2 килограммга җиткән.

Якынча 1500 ел элек кулчатырлар Кытайдан Япониягә үтеп кергән. Азиядән кулчатыр Европага – Борынгы Греция белән Римга килеп җиткән. Мондый кулчатыр җыелмаган, кырыйлары, балдахин кебек, асылынып торган.

Бары тик 18 гасыр ахырында гына яңгырдан саклый торган кулчатыр барлыкка килгән. Аны инглиз коммерсанты Джонас Хенвей гамәлгә керткән һәм күпләп сата башлаган. Инглиз телендә кояштан саклый торган кулчатыр «парасоль», ә яңгырдан саклаучысы «амбрелла» дип атала.

Бүгенге ишенә охшаган беренче кулчатыр 19 гасырда инглиз механигы Самуэль Фокс тарафыннан ясала.

Аерым патшалык

Гөмбәләрне галимнәр аерым патшалыкка – гөмбәләр патшалыгына кертә. Ә кайда урнашкан соң ул патшалык? Безнең тирә-ягыбызда: җирдә, суда, үсемлекләрдә, киемнәрдә, ашамлыкларда. Дөньяда 5 миллионга якын гөмбә бар. Алар төрле зурлыкта булырга мөмкин.

Гөмбәләр урманда, аланлыкта үсәләр. Җирдән аларның аяклары чыгып тора, эшләпәләре исә үлән-яфрак арасында яшеренгән. Ләкин гөмбәнең җир астындагы күзгә күренми торган өлеше дә бар. Аны «гөмбәлек» яисә «мицелий» дип атыйлар. Гөмбәлекнең нечкә җепләре зур-зур араларга таралган. Алар зур шәһәрнең машина юлларына охшаган. Гөмбәлекнең җепләре гөмбәләрне туклыклы матдәләр һәм дым белән тәэмин итеп тора.

Гөмбәләр без көн дә ашый торган ипидә дә, тәмле-тәмле пироглар, өчпочмак, бәлешләрдә дә бар. Аларның камыры составына кергән чүпрә – чып-чын гөмбә ул.

Кешеләр элек-электән гөмбә җыярга һәм ашарга яраткан. Гөмбә ашап агуланучылар да булган. Шуңа күрә бай йортларда махсус «гөмбә кешеләре» яшәгән. Алар гөмбәдән пешерелгән ризыкларны беренче булып ашап караганнар. Аның сәламәтлегенә зыян килмәсә, бай хуҗа да бу ризыктан авыз иткән, ди.

Файдалы тамыр

Кишер – бакчаларыбызда үсә торган иң файдалы яшелчәләрнең берсе. Аны «тамыразык» дип атыйлар, чөнки кишернең ашарга яраклы өлеше булып аның җир астында яшеренгән сусыл, баллы тамыры тора. Кишер ешрак кызгылт-сары төстә, сирәгрәк кызыл һәм сары төсләрдә була.

Кишер безнең эрага кадәр дә билгеле булган. Ләкин Борынгы Грециядә аның тамырын түгел, ә хуш исле сабакларын ашаганнар, яшел тәмләткеч итеп кулланганнар. Соңрак кешеләр кыргый кишернең тамырына игътибар иткәннәр һәм иң баллы, иң эре кишерләрне бакчаларына утырта башлаганнар. Бүгенге көндәге тәмле сусыл кишерне үстерергә өйрәнгәнче, бик күп еллар үткән.

Кишер тәмле генә түгел, бик файдалы да. Анда А, В, С, К, РР витаминнары, фтор, йод, тимер, магний, калий кебек файдалы матдәләр, организмның үсеше өчен кирәкле бета-каротин бар. Кишер ашасаң, күзләрең яхшы күрер, чәчләрең һәм тырнакларың нык, сәламәт булыр.

Сораулар һәм биремнәр:

1.      Н өчен көз көне яфраклар төсен үзгәртә?

2.      Беренче кулчатыр кешеләрне нәрсәдән саклаган?

3.      Гөмбәләр патшалыгы кайда урнашкан?

4.      Кишер нәрсә белән файдалы?

5.      Дускай, без синең кызыксынучан булуыңны һәм көн дәверендә бик күп сораулар биргәнеңне беләбез. Без синең сорауларга «Беләсем килә!» сәхифәсендә җавап табарга әзер. Әти-әниең аларны язып, salavatkupere@mail.ru электрон адресы яки Инстаграмдагы @salavatkupere аккаунтының директона җибәрсен.