Беләсем килә рубрикасы буенча яңалыклар

28 ноября 2019 21:46

Өйдә укучы даһи

Кечкенә вакытта Аль еш авырый торган бик игътибарсыз малай була. Каналга егылып төшә, элеватор бүрәнкәсенә төшеп китә, ялгыш амбарга ут төртә. Альның әнисе улын укырга, язарга, рәсем ясарга өйрәтә һәм мәктәпкә бирә. Аль барган мәктәп хәзерге мәктәпләрдән бик аерылып тора. Анда балалар китаптагы текстларны, ятлап, бөтен сыйныф алдында сөйләп бирергә...

160 тапкыр укылган тулырак укырга...

28 ноября 2019 19:36

Ат

Кешеләр хайваннарны әле таш гасырда ук үзләренә ияләштерә башлаганнар. Аудан кайтканда, борынгы ирләр үзләре белән кыйргый хайван балаларын ияртеп кайтканнар. Бу хайван балалары кешеләр белән бергә үскәннәр, аларга ияләшкәннәр. Ияләштерү өчен, әлбәттә, бик күп вакыт кирәк булган. Кайвакыт моңа берничә гасыр кирәк булган. Борынгы атларны кешеләр моннан 6 мең ел...

167 тапкыр укылган тулырак укырга...

28 ноября 2019 14:51

Михаил Девятаев

Казанның Вахит районында Девятаев урамы бар. Ул бөек очучы-бомбардировщик, Советлар Союзы Герое Михаил Петрович Девятаев исемен йөртә. Михаил Петрович Девятаев крестьян гаиләсендә туа. Мәктәпне тәмамлаганнан соң Казан елга техникумына, аэроклубка укырга керә. Башка бик күп ватандашларыбыз кебек үк, ул да, сугыш башлангач, Совет армиясе сафларына баса, 104 нче гвардия авиация...

199 тапкыр укылган тулырак укырга...

28 ноября 2019 13:17

Дмитрий Карбышев

Казан шәһәренең Совет районында Карбышев урамы бар. Ул кем хөрмәтенә шулай аталган икән? Дмитрий Михайлович Карбышев (1880–1945) – күренекле галим, инженер, генерал-лейтенант, Советлар Союзы герое. 1900 елда 1 нче Көнчыгыш-Себер сапер батальоны телеграф ротасының кабель бүлеге җитәкчесе була. Рус-япон сугышы вакытында батальонында хезмәт итә, элемтәләр урнаштыра, разведкада эшли. 1907 елда...

148 тапкыр укылган тулырак укырга...

28 ноября 2019 12:32

Австралия

Австралия – җир йөзендәге иң кечкенә материк. Мәйданы – 7,6 миллион кв. км, ул планетабыздагы коры җирнең 5 процентын алып тора. Материк планетабызның көньяк ярымшарында урнашкан. Австралия Һинд океаны, Тасман, Коралл диңгезләре белән юыла. Материкта бары тик бер генә дәүләт – Австралия урнашкан. Аның атамасы «Көньяк җир» дигәнне аңлата. Австралия...

174 тапкыр укылган тулырак укырга...

28 ноября 2019 09:04

Антарктида

Антарктида – Җирнең көньяк полюсында урнашкан материк. Мәйданы – 14,2 миллион кв. км. Материк – мәңгелек салкынлык патшалыгы. Ул калын боз катламы белән капланган. Антарктида Һинд һәм Тын океан сулары белән юыла. Бу материкта бик салкын климат хакимлек итә, монда 90 градуска кадәр салкын була. Антарктидада Кар патшабикәсе генә яши...

157 тапкыр укылган тулырак укырга...

28 ноября 2019 08:13

Көньяк Америка

Көньяк Америка – зурлыгы буенча 4 нче урында торучы материк. Аның мәйданы – 17,8 миллион кв. км. Көньяк Америка территориясендә 12 мөстәкыйль дәүләт һәм бер Франция департаменты – Гвиана урнашкан. Әлеге дәүләтләрнең иң зурысы – Бразилия, ул материкның яртысыннан күбрәген алып тора. Иң кечкенәсе – Суринам, анда барлыгы 560 мең...

197 тапкыр укылган тулырак укырга...

27 ноября 2019 21:58

Төньяк Америка

Төньяк Америка – зурлыгы буенча 3 нче урында торган материк. Аның мәйданы – 24,7 миллион кв. км. Ул Атлантик, Тын һәм Төньяк Боз океаны ссулары белән юыла. Төньяк Америкада барлыгы 27 дәүләт урнашкан. Аларның иң зурлары – Канада, АКШ һәм Мексика. Материкта барлыгы ярты миллиардка якын кеше яши, бу Җир...

152 тапкыр укылган тулырак укырга...

27 ноября 2019 11:48

Мордвалар

Шумбрат (Исәнме!) Россия Федерациясендә барлыгы 744 мең мордвалар исәпләнә. Мордва халкын ике субэтник төркемгә бүләләр: эрзя һәм мокша. Эрзялар эрзя телендә, ә мокшалар үзләренең мокша телендә сөйләшә. Эрзяннарны тагын шокша һәм терюханнар, ә мокшаннарны каратаиларга аералар. Терюханнар Түбән Новгород өлкәсенең Ерак Константиново районында тора, алар туган телләрен белми, үзара русча...

142 тапкыр укылган тулырак укырга...

26 ноября 2019 15:37

Африка

Африка материгы зурлыгы буенча икенче урында тора, һәм аның мәйданы 30, 3 миллион кв. км тәшкил итә, бу коры җир территориясенең 22 процентына тигез. Әлеге материк төньяктан Урта диңгез, төньяк-көнчыгыштан Кызыл диңгез, көнбатыштан Атлантик океан һәм көнчыгыштан һәм көньяктан Һинд океаны сулары белән юыла. Африканың рельефы нигездә тигезлекләрдән тора. Шулай...

151 тапкыр укылган тулырак укырга...

26 ноября 2019 15:35

Евразия

«Евразия» сүзе «Европа» һәм «Азия» сүзләре кушылмасыннан килеп чыккан. Чыннан да, бу материк ике континентны үз эченә алып тора. Евразия – Җир шарындагы иң зур материк. Аның мәйданы – 54, 759 миллион кв. км, бу бөтен коры җирнең 36 процентын хасил итә. Евразиянең рельефы төрле-төрле. Монда биек таулар да, киң...

134 тапкыр укылган тулырак укырга...

25 ноября 2019 09:57

Дөрес ашау серләре, яки табын янында үзеңне ничек тотарга?

Сәлам, дустым! Безнең һәркайсыбыз тәмле ашарга ярата. Ә менә өстәл янында үзеңне ничек тотарга тиешлекне дә һәммәбез белә микән? Әлеге кагыйдәләрне укып исеңдә калдырсаң, табын янында син үзеңне һәрчак дөрес тотарсың, әти-әниең дә синең белән гел горурланып торыр. * Терсәкләреңне өстәлгә куйма: алар синең янында утырган кешегә комачауларга мөмкин. *...

131 тапкыр укылган тулырак укырга...

21 ноября 2019 08:12

Ноталар кайда яши?

Сәлам, дустым! «Беләсем килә!» сәхифәсенең музыкага багышланган беренче язмасында без ноталарның нәрсәгә кирәк булганлыкларын һәм ничек аталуларын белдек. Ә бүген без аларның кайда яшәүләре турында сөйләшербез. Аюлар өннәрендә, тиеннәр агач куышында, кешеләр җылы өйләрендә яшәгән кебек, ноталар да үз өйләрендә яши. Ләкин ул гади өй түгел, ә музыкаль өй. Шуңа...

198 тапкыр укылган тулырак укырга...

21 ноября 2019 08:02

Якын дустың белән талашсаң – нишләргә?

Сәлам, дустым! Кош канатлары белән, ә кеше дуслары белән көчле, дигән халкыбыз. Чыннан да, дуслыкны бернинди матди байлык та, дан-дәрәҗә дә алыштыра алмый. Ә көннәрдән бер көнне якын дустың белән талашсаң – нишләргә? Гаепле булсаң, ничек гафу үтенергә, ерагайган араларны ничек якынайтырга? Бу язмада без синең белән бергәләп шушы сорауларга...

130 тапкыр укылган тулырак укырга...

20 ноября 2019 06:25

Кешенең якын дусты

Сәлам, дустым! Синең этләрне күргәнең дә, алар белән хәтта уйнап караганың да бардыр. Чыннан да, эт – кешенең якын дусты һәм аны теләсә кайда очратып була. Бу язмада исә без этләр турында киң билгеле булмаган кызыклы фактларга тукталырбыз. Этләр 250 команданы истә калдырырга мөмкин. Аларның акыл үсеше 2-3 яшьлек баланыкы...

137 тапкыр укылган тулырак укырга...