Беләсем килә рубрикасы буенча яңалыклар

27 декабря 2019 11:01

Төрле илләрдә Яңа ел бәйрәмен ничек каршылыйлар?

Сәлам, дустым! Менә тиздән иң тылсымлы, иң матур бәйрәм – Яңа ел килеп җитәр. Син инде чыршыны бизәп, Кыш бабайга сөйлисе шигырьләреңне дә өйрәнеп куйгансыңдыр. Ә менә башка илләрдә Яңа елны ничек бәйрәм итәләр икән? Англиядә, төнге 12 тулганда, кешеләр өйләрендәге арткы ишекне ачып куялар икән. Ул ишектән әкрен генә...

678 тапкыр укылган тулырак укырга...

13 декабря 2019 14:00

Кешенең якын дусты

Сәлам, дустым! Синең этләрне күргәнең дә, алар белән хәтта уйнап караганың да бардыр. Чыннан да, эт – кешенең якын дусты һәм аны теләсә кайда очратып була. Бу язмада исә без этләр турында киң билгеле булмаган кызыклы фактларга тукталырбыз. Этләр 250 команданы истә калдырырга мөмкин. Аларның акыл үсеше 2-3 яшьлек баланыкы...

508 тапкыр укылган тулырак укырга...

13 декабря 2019 13:56

Фломастер

Сәлам, дустым! «Беләсем килә!» сәхифәсенең алдагы язмаларында без карандашның тарихы, төрләре турында сөйләшкән идек. Ә бүген исә без фломастерның тарихына күз салырбыз. Фломастерга охшаган иң борынгы язу әсбабы Борынгы Мисырда барлыкка килә. Тутанхамон исемле фараонның каберлеге казылмаларында археологлар бакырдан ясалган карандашсыман әсбаб табалар. Аның эченә кара сеңдерелгән таякчык куелган була....

520 тапкыр укылган тулырак укырга...

05 декабря 2019 23:29

Газинур Гафиятуллин

Казанның Авиатөзелеш районында Гафиятуллин урамы бар. Ул Советлар Союзы Герое Газинур Гафиятуллин хөрмәтенә шулай аталган. Гафиятуллин Газинур Гафият улы 1913 елның 13 гыйнварында Татарстанның Лениногорск районы Сугышлы авылында туа. Соңрак Гафиятуллиннар гаиләсе Бөгелмә районына күченә. Биш сыйныфны тәмамлагач, Газинур колхозда, аннары леспромхозда эшли. 1941 елдан Совет армиясе сафларына баса. 1941...

533 тапкыр укылган тулырак укырга...

05 декабря 2019 23:06

Серле океаннар

Безнең планета тулысынча судан тора, коры җир аның 30 процентын гына тәшкил итә. Җирнең төп өлешен биш океан каплый. Океаннарның иң зурысы – Тын океан (161,8 млн км²), ә иң кечкенәсе – Төньяк Боз океаны (14,06 млн км²). Атлантик океан (106,5 млн км²) бик тозлы булуы, ә Һинд океаны (70,56...

533 тапкыр укылган тулырак укырга...

28 ноября 2019 22:07

Нәни Джеймс

Джеймс кечкенәдән еш авырый торган малай була. Шуңа күрә әти-әниләре аны мәктәпкә бирергә ашыкмый. Джеймс Гринок урта мәктәбендә укый да башлый, ләкин аның еш авыруы моңа нокта куя. Әнисе аны укырга, әтисе язарга өйрәтә, арифметика белән таныштыра. Малай күбрәк үз бүлмәсендә дәрес эшләп утыра торган була. Бервакыт әтисенең кунакка килгән...

430 тапкыр укылган тулырак укырга...

28 ноября 2019 21:46

Өйдә укучы даһи

Кечкенә вакытта Аль еш авырый торган бик игътибарсыз малай була. Каналга егылып төшә, элеватор бүрәнкәсенә төшеп китә, ялгыш амбарга ут төртә. Альның әнисе улын укырга, язарга, рәсем ясарга өйрәтә һәм мәктәпкә бирә. Аль барган мәктәп хәзерге мәктәпләрдән бик аерылып тора. Анда балалар китаптагы текстларны, ятлап, бөтен сыйныф алдында сөйләп бирергә...

471 тапкыр укылган тулырак укырга...

28 ноября 2019 19:36

Ат

Кешеләр хайваннарны әле таш гасырда ук үзләренә ияләштерә башлаганнар. Аудан кайтканда, борынгы ирләр үзләре белән кыйргый хайван балаларын ияртеп кайтканнар. Бу хайван балалары кешеләр белән бергә үскәннәр, аларга ияләшкәннәр. Ияләштерү өчен, әлбәттә, бик күп вакыт кирәк булган. Кайвакыт моңа берничә гасыр кирәк булган. Борынгы атларны кешеләр моннан 6 мең ел...

470 тапкыр укылган тулырак укырга...

28 ноября 2019 14:51

Михаил Девятаев

Казанның Вахит районында Девятаев урамы бар. Ул бөек очучы-бомбардировщик, Советлар Союзы Герое Михаил Петрович Девятаев исемен йөртә. Михаил Петрович Девятаев крестьян гаиләсендә туа. Мәктәпне тәмамлаганнан соң Казан елга техникумына, аэроклубка укырга керә. Башка бик күп ватандашларыбыз кебек үк, ул да, сугыш башлангач, Совет армиясе сафларына баса, 104 нче гвардия авиация...

553 тапкыр укылган тулырак укырга...

28 ноября 2019 13:17

Дмитрий Карбышев

Казан шәһәренең Совет районында Карбышев урамы бар. Ул кем хөрмәтенә шулай аталган икән? Дмитрий Михайлович Карбышев (1880–1945) – күренекле галим, инженер, генерал-лейтенант, Советлар Союзы герое. 1900 елда 1 нче Көнчыгыш-Себер сапер батальоны телеграф ротасының кабель бүлеге җитәкчесе була. Рус-япон сугышы вакытында батальонында хезмәт итә, элемтәләр урнаштыра, разведкада эшли. 1907 елда...

454 тапкыр укылган тулырак укырга...

28 ноября 2019 12:32

Австралия

Австралия – җир йөзендәге иң кечкенә материк. Мәйданы – 7,6 миллион кв. км, ул планетабыздагы коры җирнең 5 процентын алып тора. Материк планетабызның көньяк ярымшарында урнашкан. Австралия Һинд океаны, Тасман, Коралл диңгезләре белән юыла. Материкта бары тик бер генә дәүләт – Австралия урнашкан. Аның атамасы «Көньяк җир» дигәнне аңлата. Австралия...

493 тапкыр укылган тулырак укырга...

28 ноября 2019 09:04

Антарктида

Антарктида – Җирнең көньяк полюсында урнашкан материк. Мәйданы – 14,2 миллион кв. км. Материк – мәңгелек салкынлык патшалыгы. Ул калын боз катламы белән капланган. Антарктида Һинд һәм Тын океан сулары белән юыла. Бу материкта бик салкын климат хакимлек итә, монда 90 градуска кадәр салкын була. Антарктидада Кар патшабикәсе генә яши...

479 тапкыр укылган тулырак укырга...

28 ноября 2019 08:13

Көньяк Америка

Көньяк Америка – зурлыгы буенча 4 нче урында торучы материк. Аның мәйданы – 17,8 миллион кв. км. Көньяк Америка территориясендә 12 мөстәкыйль дәүләт һәм бер Франция департаменты – Гвиана урнашкан. Әлеге дәүләтләрнең иң зурысы – Бразилия, ул материкның яртысыннан күбрәген алып тора. Иң кечкенәсе – Суринам, анда барлыгы 560 мең...

572 тапкыр укылган тулырак укырга...

27 ноября 2019 21:58

Төньяк Америка

Төньяк Америка – зурлыгы буенча 3 нче урында торган материк. Аның мәйданы – 24,7 миллион кв. км. Ул Атлантик, Тын һәм Төньяк Боз океаны ссулары белән юыла. Төньяк Америкада барлыгы 27 дәүләт урнашкан. Аларның иң зурлары – Канада, АКШ һәм Мексика. Материкта барлыгы ярты миллиардка якын кеше яши, бу Җир...

486 тапкыр укылган тулырак укырга...

27 ноября 2019 11:48

Мордвалар

Шумбрат (Исәнме!) Россия Федерациясендә барлыгы 744 мең мордвалар исәпләнә. Мордва халкын ике субэтник төркемгә бүләләр: эрзя һәм мокша. Эрзялар эрзя телендә, ә мокшалар үзләренең мокша телендә сөйләшә. Эрзяннарны тагын шокша һәм терюханнар, ә мокшаннарны каратаиларга аералар. Терюханнар Түбән Новгород өлкәсенең Ерак Константиново районында тора, алар туган телләрен белми, үзара русча...

465 тапкыр укылган тулырак укырга...