Беләсем килә рубрикасы буенча яңалыклар

31 октября 2019 06:24

Чаңгы кайчан барлыкка килгән?

Сәлам, дустым! Беренче чаңгыларның кайчан уйлап табылуы хакында укыйбыз. Тирән кардан йөрү өчен, батмый торган җайланмалар борынгы төньяк халыклары тарафыннан 15 000–20 000 ел элек уйлап табылган. Борынгы кешеләр, кар өстеннән атлаганда, аяклары туңмасын өчен, аларны хайван тиреләре белән урап йөргәннәр. Соңрак аяк табаннарына туз, йомычка, агач такталар бәйләгәннәр. Болай йөргәндә,...

474 тапкыр укылган тулырак укырга...

30 октября 2019 20:46

Нур Баян

Казанның Вахит районында Нур Баян урамы бар. Баянов Нур Галим улы (1905–1945) – күренекле татар шагыйре. Татарстанның Актаныш районы Әнәк авылында туа. Казанның хәрби мәктәбен тәмамлагач, журналистика белән шөгыльләнә һәм шигырьләр яза башлый. Аның шигъри әсәрләрендә Ватанының киләчәге өчен кайгырганлыгы сизелеп тора. Бөек Ватан сугышы башлангач, Нур Баян беренчеләрдән булып...

503 тапкыр укылган тулырак укырга...

30 октября 2019 20:02

Без – Җир шары балалары

Сәлам, дустым! Дөньяда меңләгән шәһәрләр, илләр бар. Син, мәсәлән, Россиядә, Джон – Англиядә, Астрид – Швециядә, Томаш Словакиядә яши. Сез төрле, төс-кыяфәтләрегез дә, телләрегез дә, үз-үзегезне тотышыгыз да аерылып тора. Тик шулай да сине, мине, аларны һәм дөньядагы барлык кешеләрне берләштерүче бер сәбәп бар. Без барыбыз да – Җир шарында...

454 тапкыр укылган тулырак укырга...

30 октября 2019 08:49

Кешенең якын дусты

Сәлам, дустым! Синең этләрне күргәнең дә, алар белән хәтта уйнап караганың да бардыр. Чыннан да, эт – кешенең якын дусты һәм аны теләсә кайда очратып була. Бу язмада исә без этләр турында киң билгеле булмаган кызыклы фактларга тукталырбыз. Этләр 250 команданы истә калдырырга мөмкин. Аларның акыл үсеше 2-3 яшьлек баланыкы...

438 тапкыр укылган тулырак укырга...

27 октября 2019 16:45

Нәни даһи

Вольфганг Амадей Моцартка, бөек композитор булу өчен, сикәлтәле сукмаклардан узарга туры килми – бу малай инде кечкенәдән бик музыкаль бала була. Башта аның музыкальлеге уен вакытында сизелә: теләсә кайсы уенны малай җырлар белән тулыландыра. Вольфганга өч яшь тулгач, аның апасы Анна Мариягә клавесин бүләк итәләр. Вольфгангның да бу уен коралында...

355 тапкыр укылган тулырак укырга...

27 октября 2019 16:44

Иң кечкенә дәүләт

Ватикан – дөньядагы иң кечкенә ил. Аның мәйданы – нибары 44 гектар. Шуңа да карамастан, аның үз почта маркалары, паспорт һәм машина номерлары, ә шулай ук флагы һәм гимны бар. Ватикан – анклав-дәүләт, ягъни ул башка ил эчендә урнашкан. Ватикан исә Италиянең башкаласы Рим эчендә тора. Ватикан халкының 95 проценты...

354 тапкыр укылган тулырак укырга...

23 октября 2019 20:19

Батыршин урамы

Казанның Киров һәм Мәскәү районнары аша Батыршин урамы уза. Ул кем хөрмәтенә шулай аталаган икән соң? Батыршин Гыйльфан Әбүбәкер улы (1914–1947) – татарлар арасында беренче Советлар Союзы Герое. 1914 елның 1 гыйнварында Украинаның Голубовка бистәсендә туа. Аның балачагы Донбасста үтә. Урта мәктәпне тәмамлагач, шахтада эшли. 1931 елда Казанга килеп, «Пишмаш»...

360 тапкыр укылган тулырак укырга...

18 октября 2019 09:51

Формасыз хоккейчы буламы?

Һәркем бәхетле булу, яраткан эш белән шөгыльләнү турында хыяллана. Тик менә хыялларның чынга ашуына илтә торган юл һәрвакыт туры гына бармый, кайвакыт ураулы сукмаклардан да үтәргә туры килә. Шулвакыт күңелне төшермәскә, бернигә карамый, алга барырга кирәк. Влад кечкенәдән спортка гашыйк була. Башта абыйсына ияреп йөзү белән шөгыльләнә, аннары суга сикерү...

413 тапкыр укылган тулырак укырга...

17 октября 2019 15:50

Һиндстан

Һиндстан Көньяк Азиядә, Һиндстан ярымутравында урнашкан. Әлеге илнең ярлары Һинд океаны сулары белән юыла. Мәйданы – 3 287 263 кв. км. Башкаласы – Яңа Дәһли (Нью-Дели). Индиядә төрле милләт вәкилләрен үз эченә алган 1 миллиард 300 мең кеше яши. Алар 447 телдә һәм 2000 диалектта сөйләшә. Рәсми телләр булып исә һинди...

528 тапкыр укылган тулырак укырга...

17 октября 2019 08:04

Чувашлар

Сывă-и! (Исәнме!) Чувашлар – төрки халык, күпләре Чувашия Республикасында төпләнгән. Гомуми халык саны – 1842,3 мең кеше. Россиядә 1776,3 мең чуваш яши, ә Татарстанда 116 мең чуваш исәпләнә. Чуваш теле төрки телләр гаиләсенең болгар төркеменә керә. Чуваш теленә татар, гарәп, мари, рус теленнән күп кенә алынмалар кабул ителгән. Чувашларның күбесе...

537 тапкыр укылган тулырак укырга...

15 октября 2019 13:54

Мәгубә Сыртланова

Казанның Идел буе районында Сыртланова урамы бар. Кем соң ул Сыртланова? Мәгубә Хөсәен кызы Сыртланова 1912 елның 15 июлендә Уфа губернасы (хәзерге Башкортстан Республикасы) Бәләбәй шәһәрендә крестьян гаиләсендә туа. Урта мәктәпне тәмамлагач, телеграфист булып эшли, аэроклуб һәм Үзәк планер мәктәбен тәмамлый. 1941 елның июленнән М.Сыртланова Совет армиясендә звено командиры булып санитар авиация отрядында оча. 1942 елның декабрендә Бөек...

354 тапкыр укылган тулырак укырга...

14 октября 2019 07:24

Ай исемнәрен кем уйлап тапкан?

Сәлам, дустым! Урамда октябрь хакимлек итә. Ок-тябрь... Һ-м-м, кызык: ул ни өчен шулаай аталган икән? Гомумән, ай исемнәрен кем уйлап тапкан? Ай атамаларын уйлап табулары өчен без борынгы римлыларга рәхмәт әйтергә тиешбез. Борынгы рим календаренда айлар борынгы рим аллалары исемнәрен һәм рим саннары атамаларын йөртә. Бу ничек шулай килеп чыккан...

357 тапкыр укылган тулырак укырга...

11 октября 2019 12:44

Удмуртлар

Удмуртлар Чырткем! (Исәнме!) Безнең илдә 570 меңнән артык удмурт халкы яши. Шуларның күбесе Удмуртия, Мари Эл, Башкортстан республикаларында, шулай ук Киров һәм Свердлов өлкәләрендә һәм Пермь төбәгендә яши. Удмуртлар төньяк һәм көньяк удмуртларга бүленә. Удмуртларның телләре фин-угыр (аларны «ар» дип тә атаганнар) телләре группасына карый. Әлифбалары рус графикасына нигезләнеп барлыкка...

447 тапкыр укылган тулырак укырга...

10 октября 2019 06:48

Мордвалар

Мордвалар Шумбрат (Исәнме!) Россия Федерациясендә барлыгы 744 мең мордва исәпләнә. Мордва халкын ике субэтник төркемгә бүләләр: эрзя һәм мокша. Эрзяларны тагын шокша һәм терюханнар, ә мокшаларны каратаиларга аералар. Мордва халкы Мордовия республикасының төп халкын тәшкил итә. Шулай ук Самара, Пенза, Түбән Новгород, Ульян, Оренбург, Мәскәү өлкәләрендә, Татарстан, Башкортстан, Чувашия республикаларында...

359 тапкыр укылган тулырак укырга...

08 октября 2019 11:34

Марилар

Марилар Пагален ÿжына (Рәхим итегез!) Россиядә 547 мең мари милләте вәкиле яши дип исәпләнелә. Аларның күпчелеге Мари Элда яшәсә, башкалары Башкортстан, Удмуртия, Татарстан республикаларында, Киров, Свердлау, Түбән Новгород һәм Пермь өлкәсендә көн итә. Мари республикасының башкаласы – Йошкар-Ола шәһәре. Мари (чирмеш) теле – фин-угыр телләре төркеменә керә. Өч төркеме аерыла:...

378 тапкыр укылган тулырак укырга...