Беләсем килә рубрикасы буенча яңалыклар

27 ноября 2019 11:48

Мордвалар

Шумбрат (Исәнме!) Россия Федерациясендә барлыгы 744 мең мордвалар исәпләнә. Мордва халкын ике субэтник төркемгә бүләләр: эрзя һәм мокша. Эрзялар эрзя телендә, ә мокшалар үзләренең мокша телендә сөйләшә. Эрзяннарны тагын шокша һәм терюханнар, ә мокшаннарны каратаиларга аералар. Терюханнар Түбән Новгород өлкәсенең Ерак Константиново районында тора, алар туган телләрен белми, үзара русча...

662 тапкыр укылган тулырак укырга...

26 ноября 2019 15:37

Африка

Африка материгы зурлыгы буенча икенче урында тора, һәм аның мәйданы 30, 3 миллион кв. км тәшкил итә, бу коры җир территориясенең 22 процентына тигез. Әлеге материк төньяктан Урта диңгез, төньяк-көнчыгыштан Кызыл диңгез, көнбатыштан Атлантик океан һәм көнчыгыштан һәм көньяктан Һинд океаны сулары белән юыла. Африканың рельефы нигездә тигезлекләрдән тора. Шулай...

692 тапкыр укылган тулырак укырга...

26 ноября 2019 15:35

Евразия

«Евразия» сүзе «Европа» һәм «Азия» сүзләре кушылмасыннан килеп чыккан. Чыннан да, бу материк ике континентны үз эченә алып тора. Евразия – Җир шарындагы иң зур материк. Аның мәйданы – 54, 759 миллион кв. км, бу бөтен коры җирнең 36 процентын хасил итә. Евразиянең рельефы төрле-төрле. Монда биек таулар да, киң...

679 тапкыр укылган тулырак укырга...

25 ноября 2019 09:57

Дөрес ашау серләре, яки табын янында үзеңне ничек тотарга?

Сәлам, дустым! Безнең һәркайсыбыз тәмле ашарга ярата. Ә менә өстәл янында үзеңне ничек тотарга тиешлекне дә һәммәбез белә микән? Әлеге кагыйдәләрне укып исеңдә калдырсаң, табын янында син үзеңне һәрчак дөрес тотарсың, әти-әниең дә синең белән гел горурланып торыр. * Терсәкләреңне өстәлгә куйма: алар синең янында утырган кешегә комачауларга мөмкин. *...

637 тапкыр укылган тулырак укырга...

21 ноября 2019 08:12

Ноталар кайда яши?

Сәлам, дустым! «Беләсем килә!» сәхифәсенең музыкага багышланган беренче язмасында без ноталарның нәрсәгә кирәк булганлыкларын һәм ничек аталуларын белдек. Ә бүген без аларның кайда яшәүләре турында сөйләшербез. Аюлар өннәрендә, тиеннәр агач куышында, кешеләр җылы өйләрендә яшәгән кебек, ноталар да үз өйләрендә яши. Ләкин ул гади өй түгел, ә музыкаль өй. Шуңа...

1023 тапкыр укылган тулырак укырга...

21 ноября 2019 08:02

Якын дустың белән талашсаң – нишләргә?

Сәлам, дустым! Кош канатлары белән, ә кеше дуслары белән көчле, дигән халкыбыз. Чыннан да, дуслыкны бернинди матди байлык та, дан-дәрәҗә дә алыштыра алмый. Ә көннәрдән бер көнне якын дустың белән талашсаң – нишләргә? Гаепле булсаң, ничек гафу үтенергә, ерагайган араларны ничек якынайтырга? Бу язмада без синең белән бергәләп шушы сорауларга...

628 тапкыр укылган тулырак укырга...

20 ноября 2019 06:25

Кешенең якын дусты

Сәлам, дустым! Синең этләрне күргәнең дә, алар белән хәтта уйнап караганың да бардыр. Чыннан да, эт – кешенең якын дусты һәм аны теләсә кайда очратып була. Бу язмада исә без этләр турында киң билгеле булмаган кызыклы фактларга тукталырбыз. Этләр 250 команданы истә калдырырга мөмкин. Аларның акыл үсеше 2-3 яшьлек баланыкы...

745 тапкыр укылган тулырак укырга...

15 ноября 2019 19:59

Рихард Зорге

Казан шәһәренең Совет һәм Идел буе районнарында Рихард Зорге урамы бар. Рихард Зорге (1895–1944) – Икенче бөтендөнья сугышы чоры совет разведчигы, Япониядә совет разведкасы резиденты, Советлар Союзы Герое (1964 ел, үлгәннән соң). Рихард Зорге 1895 елның 4 октябрендә Бакуда туа. Берлинда реаль училищеда укый, аны 1915 елда экстерн белән тәмамлый....

639 тапкыр укылган тулырак укырга...

13 ноября 2019 20:35

Материклар

Сәлам, дустым! Синең картаны яисә глобусны күргәнең бармы? Булмаса, менә бу рәсемгә кара әле. Рәсемдәге зур урынны алып торган зәңгәр төс белән су – океаннар һәм диңгезләр сурәтләнгән. Ә менә төрле формадагы яшелле-сарылы һәм ак җисемнәр ул – коры җир. Коры җирнең океаннар һәм диңгезләр тарафыннан юыла торган бик зур...

678 тапкыр укылган тулырак укырга...

12 ноября 2019 14:34

Симптомнарсыз тән температурасы күтәрелү

Балага салкын тигәндә, ул йөткергәндә, борыны тыгылганда, тән температурасы күтәрелү – табигый күренеш. Ә менә югары температурадан башка бернинди симптомнар булмаса, күп кенә әти-әни куркуга төшә һәм нәрсә эшләргә белми. Балалар табибы Евгений Комаровский бу очракта нәрсә эшләргә киңәш итә икән? Башка симптомнарсыз гына температура нинди сәбәпләр аркасында күтәрелә соң?...

661 тапкыр укылган тулырак укырга...

12 ноября 2019 10:31

Эче буп-буш, тавышы дөньяга сыймый

Сәлам, дустым! Син бу табышмакның җавабын беләсеңме? Әйе, бу – барабан. «Беләсем килә!» сәхифәсенең музыкага багышланган язмаларында без музыка уен кораллары белән танышырбыз. Бүген сүзебез барабан турында барыр. Барабан – бәрмә уен коралы. Аның төзелеше бик гади: ул ике ягы тире белән тарттырылган цилиндр формасындагы буш эчле корпустан гыйбарәт. Корпусны...

650 тапкыр укылган тулырак укырга...

12 ноября 2019 10:26

Корольләр уены

Сәлам, дустым! Синең теннис дигән уен турында ишеткәнең, теннис матчларын караганың бардыр. Бәлки, син теннис түгәрәгенә йөрисеңдер? Алайса, бу язма синең өчен! Теннис ул – спорт уены. «Теннис» сүзе француз теленнән алынган. «Тене» (tenez) сүзе «тотыгыз, алыгыз» дигәнне аңлата. Тенниска охшаган уен турында беренче мәгълүматлар Борынгы Рим һәм Борынгы Мисыр...

645 тапкыр укылган тулырак укырга...

11 ноября 2019 13:34

Син бүләкне дөрес итеп кабул итә беләсеңме?

Сәлам, дустым! Әйт әле, син бүләк алырга яратасыңмы? «Ничек яратмыйм инде?» дисеңме? Шулай. Әле ул бүләк син теләгән, син көткән нәрсә дә булса... Ә булмаса? Бүләкне ничек итеп кабул итеп алырга кирәк соң? Бу хакта этикет кагыйдәләре нәрсә сөйли? Бүләкне шундук, бүләк биргән кеше янында ачып карарга кирәк. Чәчәкләр бүләк...

600 тапкыр укылган тулырак укырга...

11 ноября 2019 13:14

Менә дигән төзүче

Катлаулы чатырлар, оялар ясавы, буа бууы белән бөтен дөньяга билгеле булган кондыз Төньяк Америкада һәм Евразиядә яши. Ул – кимерүчеләр гаиләсенә караган имезүче хайван. Аның авырлыгы 32 килограммга, гәүдә озынлыгы 1 метрга җитәргә мөмкин. Тәне – затлы мех, ә койрыгы тәңкәләр белән капланган. Кондыз суда йөзгәндә, аның мехы юешләнми, шуңа...

623 тапкыр укылган тулырак укырга...

11 ноября 2019 12:44

Гади бер кашык турында

Сәлам, дустым! Безне күпләгән предметлар дөньясы әйләндереп алган. Без аларга артык игътибар да бирмибез, ничек бар, шулай кабул итәбез. Менә син, иртән торып, әниең пешергән тәмле ботканы ашарга утырасың. Кулыңа кашык алып, ризыкны кабып, тәмләп карыйсың. Ә менә хәзер өйдә бер генә кашык та калмаган дип уйлап кара. Күз алдына...

729 тапкыр укылган тулырак укырга...